مقایسه رای داوری با رای دادگاه

فلسفه همه کارهایی که داور انجام می­دهد این است که به یک تصمیم نهایی برسد. قبل از بحث در مورد تصمیمات و رای داور، راجع به اینکه دادگاه چه تصمیماتی صادر می­کند و چه چیزهای مشترکی بین رای داور و دادگاه وجود دارد مقایسه­ای انجام می­دهیم.
از زمانی که دادخواستی در دادگاه حقوقی تقدیم می­شود تا زمانی که اولین جلسه دادرسی تشکیل شود و تحقیقات صورت بگیرد، تصمیم نهایی اتخاذ شود، پرونده اجرایی تشکیل شود و آن پرونده اجرایی هم مختومه شود به نظر بنده تصمیات دادگاه خارج از این شش مقوله نیست.

1.  مهمترین تصمیم دادگاه: رای دادگاه است، موضوع ماده 299 پس اولین و مهمترین تصمیم دادگاه رای این رای یا حکم است یا قرار.
2. دومین تصمیم صدور رای تصحیحی موضوع ماده 309.
3. گزارش اصلاحی موضوع ماده 184 آیین دادرسی مدنی.
4. صدور دستور با ماهیت اداری که این دستورات غالبا برای دفتر دادگاه است برای رتق و فتق پرونده است که پرونده به نتیجه برسد.

دستور اداری نیاز به تایپ و ابلاغ اصل دستور ندارد و قابل اعتراض هم نیست. دستورات اداری مانند: در دفتر لایحه ثبت و پیوست پرونده شود، وقت رسیدگی تعیین شود، کارشناس دعوت شود، این­ها دستورات با ماهیت اداری هستند طرفین هم حق اعتراض ندارند اصل دستور هم به آنها ابلاغ نمی­شود.
صدور دستور با ماهیت قضایی به چه معنی است؟ در اینجا قانون­گذار بنا به ملاحظات و مصالح خود به جای واژه حکم از دستور قضایی استفاده می­کند. این نوع دستورات جانشین حکم هستند و مانند حکم اجرا هم می­شوند. مانند دستور تخلیه موضوع ماده 30 قانون روابط موجر و مستاجر سال 1376، دستور فروش موضوع ماده 2 و 4 قانون افراز و فروش املاک مشاعی.
دستور موقت هم نوعی قرار است و این قرار هم رای است پس مشمول بند یک می­شود. در جای دیگر هم راجع به پرداخت تتمه دستمزد کارشناسی، قانون­گذار دستور وصول صادر می­کند، موضوع ماده 264 یا 265 آیین دادرسی مدنی، راجع به گزارش اصلاحی و دستورات با ماهیت قضایی چگونه باید اعتراض کرد، اصلا قابل اعتراض است یا خیر؟
اگر واقعا گزارش اصلاحی و دستور با ماهیت قضایی مخل اشخاص ثالث باشد، مخل حقوق طرفین باشد، طرفین چه طوری می­تواند تعرض کنند؟ چون نه قابل واخواهی است و نه قابل تجدید نظرخواهی، چون اصلا رای نیست، پس چه طوری باید اعتراض کرد؟ که این بحث دیگری است.

1. آخرین تصمیم، تصمیمات راجع به امور حسبی است که خیلی قاعده خاصی ندارد، تصمیمات راجع به امور حسبی مانند گواهی حصر وراثت، این گواهی حصر وراثت رای است یا دستور؟ یک قاعده خاصی را قانون­گذار پیش­بینی کرده است.  

موارد فوق برای دادگاه است، برخی از این موضوعات بین دادگاه و داور، مشترک است که مهم­ترین آن رای است، یک تصمیم نهایی است که موجب فسخ خصومت می­شود ولو در شکل، چون داور هم می­تواند، قرار صادر کند.

---

رای داوری رای دادگاه داوری حقوقی حقوق داوری شروط داور آیین دادرسی